Geplaatst door Her en der bestaan twijfels omtrent kweekvlees. Heeft het wel de juiste benaming? Is het niet te kunstmatig in de ogen van ‘de consument’? Bezwaren die een succesvolle introductie van kweekvlees zomaar in de weg kunnen staan. Althans, als we enkele zure criticasters moeten geloven.
Terwijl kweekvlees een serieuze oplossing biedt voor de klimaatcrisis. Het kan een einde aan de mondiale hongersnood maken. En er hoeft geen dier meer te sterven om de mens te voeden. De positieve impact van kweekvlees wordt ontegenzeglijk groot.
En gek genoeg zijn de overweldigende voordelen voor ons collectieve welzijn en dat van de generaties na ons, schijnbaar niet voldoende om deze scepsis bij de kleine groep zuurpruimen weg te nemen.
De vraag is allang niet meer òf kweekvlees er komt
Maar dat kweekvlees er wijdverbreid gaat komen, lijdt geen enkele twijfel meer. Het overstappen op alternatieve eiwitten is bittere noodzaak. De reguliere keuze op het bord zal gaan bestaan uit insecten, zeewier, bonen of kweekvlees. In dat rijtje klinkt kweekvlees eten zo slecht nog niet. En dat bovenstaande muggenzifters en mierenneukers klaarblijkelijk de voorkeur geven aan insecten, zegt niets over de gewone consument.
Natuurlijk maakt onbekend al snel onbemind. Of toepasselijker, maar in dit geval misschien wat verwarrend: Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet. Maar voor vele vleeseters zijn de alternatieven net zo onbekend.
En zoals gezegd, een ommezwaai moet er nu eenmaal komen. De huidige vleesconsumptie is onhoudbaar. Het eten van ‘karkasvlees’ zoals we dat nu kennen zal niet verdwijnen. Maar het moet minder, véél minder. Er blijft ruimte voor vlees, maar vooral voor exclusief biologisch vlees voor speciale gelegenheden.
En juist daarom komt kweekvlees er niet alleen, het wordt een groot succes. Niet alleen omdat de belasting ervan op het milieu lager wordt dan die van de huidige vleesindustrie. Ook niet alleen omdat dieren er niet voor hoeven sterven. Maar vooral ook omdat we met kweekvlees onbeperkt, overal en altijd goedkoop vlees kunnen blijven eten. En dat is wat echt aanspreekt bij verstokte vleeseters. Want oude bokken hebben nu eenmaal stijve horens. Veel (oudere) mensen willen nu eenmaal regelmatig vlees blijven eten.
Kweekvlees verkopen peanuts voor commerciële partijen
Neem daarbij dat commerciële partijen zelfs een dikke drol kunnen verkopen als lekker toetje, dan is het aan de man brengen van ‘kunstmatig’ kweekvlees natuurlijk niets meer dan een inkoppertje straks! Die maken er met speels gemak vlees met een goed verhaal van. Hiervoor hebben ze de horrorverhalen uit de bio-industrie om de concurrent in een kwaad daglicht te stellen, niet eens nodig.
Zoiets als ‘CleanMeat of ‘HonestMeat’; vlees dat schoon en met een zuiver geweten gemaakt wordt. Vlees dat men met de grootste zorg voor, en vooral met het grootste welbevinden van de gelukkigste en gezondste dieren maakt. Een proces waarbij de volle aandacht naar dieren gaat. Waarbij men op bijna ambachtelijke wijze en met grote expertise sappig en gezond vlees ‘brouwt’. Ieder stuk vlees uniek van soort, met een eigen geschiedenis. Met een eerbetoon aan de nog in weelde in de wei levende robuuste stamvader, of zorgzame oermoeder. Vlees dat met bloed, zweet en tranen is gemaakt. Maar dankzij het kweekproces nog slechts in figuurlijke zin! Een verhaal waarin niks gelogen hoeft te worden.
Wie maken van kweekvlees een succes
Het zijn overigens verhalen waar kweekvleesbedrijven allang mee bezig zijn. En dat is logisch. Het eerste kweekvlees wordt immers al commercieel verkocht.
In Singapore verkoopt het Amerikaanse Eat Just al gekweekte kipnuggets en kipfilet onder de merknaam GOOD Meat. Het voormalige Memphis Meats gaat verkopen onder de merknaam UPSIDE Foods. UPSIDE om de positieve voordelen van ‘cultured meat’, zoals de Amerikanen het noemen, te benadrukken.
Zelfs het Spaanse BioTechFoods heeft al een naam voor het kweekvlees dat zij maken: Ethicameat. Vlees helemaal in overeenstemming met onze moderne normen en waarden.
Kweekvlees komt er dus echt wel. Het wordt eerst alleen een strijd tussen kweekvleesbedrijven van het eerste uur. Wie brengt kweekvlees als eerste naar Amerika, Europa, en de rest van de wereld? Regionale goedkeuring, timing, en het raken van de juiste snaar bij de consument zullen bepalen wìe als eerste een succes van kweekvlees maken.
Hoe gaat de productie van kweekvlees er later uitzien
Maar wat voor ons als maatschappij nog veel belangrijker is: Wat gebeurt er nà de wereldwijde marktintroductie van kweekvlees? Blijft de productie bij kweekvleesbedrijven van het eerste uur? Boren zij nieuwe voedingsdistributiekanalen aan voor de distributie van kweekvlees? Gaan ze gebruikmaken van bestaande kanalen?
Of worden ze opgeslokt door grote spelers binnen de voedingsindustrie? Krijgen we vooral grote kweekvleesproducenten die verantwoordelijk zijn voor de massaproductie in een voor hen interessant geografisch gebied. Wordt dit het beeld van de eerstkomende jaren?
Overheidsbemoeienis
En moet het een puur commerciele aangelegenheid blijven? Of moeten overheden inspringen en kweekvlees (gezien de noodzaak) aantrekkelijk maken als gemeengoed? Alternatieve eiwitten als kweekvlees bijvoorbeeld enorm subsidiëren met gelden opgehaald uit een niet malse taks op vlees uit de intensieve veeteelt om het op korte termijn al betaalbaar voor iedereen te maken. En deze vorm van veeteelt vervolgens verbieden zodra we gewend zijn aan deze alternatieve eiwitten.
Moet de overheid simpelweg investeren in de landbouw van de toekomst, de cellulaire landbouw? Wellicht valt er voor de overheid nog meer te halen dan alleen klimaatdoelstellingen. Prestige, of werkgelegenheid in een geheel nieuwe sector. (Later toegevoegd: Inmiddels is bekend dat de overheid middels het Groeifonds stevig gaat investeren in cellulaire landbouw. En dat niet alleen, ook de koning blijkt vergaande interesse te hebben in de ontwikkeling van kweekvlees).
Komt er een productschap Kweekvlees & Overige Alternatieve Eiwitten komen, of iets dergelijks? Maar dan niet zo log en inefficiënt als welbekende, inmiddels ter ziele gegane productschappen. Vooral een publiekrechtelijk orgaan dat informeert èn promoot.
Of nog verder kijkend: Moeten overheden in de toekomst door middel van regels controle houden op de toegankelijkheid tot essentiële alternatieve eiwitten zoals kweekvlees? Moeten patenten op het maken van kweekvlees op een gegeven moment worden vrijgegeven, zoals ook wel bepleit bij de ontwikkelde coronavaccins? Om een eerlijke verdeling over de wereld mogelijk te maken. Om ervoor te zorgen dat niet alleen grote jongens overblijven die de gevoelige markt van hoogwaardige dierlijke eiwitten beheersen met gemerkt kweekvlees? Gemerkt kweekvlees waarvan de alleenrechten op het procedé angstvallig geheim worden gehouden om zoveel mogelijk winst te maken door de prijs ervan hoog te houden. Een scenario waar best wat mensen wantrouwend tegenover staan. Want is dat dan wel wenselijk?
Zijn er nog een andere smaken of tussenwegen? Een situatie waarin kweekvleesbedrijven (en toeleveranciers van groeimedium) onder voorwaarden baas blijven over de eigen uitvinding bijvoorbeeld. Voorwaarden die op een dergelijke eerlijke toegang tot en verdeling van kweekvlees toezien.
Langere termijn
En op nog langere termijn. Verandert kweekvlees geleidelijk van merkvlees naar een meer algemeen verbruiksgoed? Komt kweekvlees beschikbaar als kaas of vlees? Krijgen we boeren die met een beperkte veestapel op een grote ruimte zelf kweekvlees kunnen maken? Boeren die groeimedium en kleine bioreactoren van bedrijven afnemen en zelf stamcellen wegnemen bij het eigen vee? Krijgen we kweekvlees dat ‘merkloos’ bij de slager komt te liggen? Kunnen we het zelfs thuis gaan kweken met een kweekvlees-starterskit? Moet de overheid hìer wellicht al vroeg sturing aan geven?
Natuurlijk is de algemene acceptatie van kweekvlees van cruciaal belang. Maar goed, iets met bokken en horens. Dat loopt wel los. En door noodzakelijke oplossingen te bieden voor mondiale crises, volgt die acceptatie vast nog rapper. Zeker als kweekvlees ook qua smaak, beleving, geur etcetera concurreert met vlees èn het uiteindelijk nog goedkoper wordt ook!
En zoals gezegd weten commerciële partijen hier heus wel raad mee. Maar of overheden verder sturing moeten geven aan hoe kweekvlees beschikbaar komt, dat is vooral de vraag.
Echt een mooi verhaal
Want ècht een mooi verhaal wordt het natuurlijk als de productie van kweekvlees op langere termijn ook op kleine schaal toegepast wordt. Dat kweekvlees meer dan exclusief merkvlees wordt dat alleen via grote producenten verdeeld wordt. Chic vlees dat alleen wordt geserveerd door exclusieve kweekvleesrestaurants. Dat kweekvlees ook echt als algemeen verbruiksgoed wordt gezien. Vlees dat direct van de boer komt, net als nu. Maar dan wel betaalbaar vlees waarvoor dieren niet geslacht hoeven worden. En vlees van dieren die alle ruimte van de wereld hebben omdat er veel minder dieren nodig zijn om ons allen te voeden.
Op deze wijze kan kweekvlees, gezien alle noodzakelijke (stikstof)maatregelen om klimaatdoelen te bereiken, paradoxaal genoeg weleens de redding van de boeren betekenen…
Dit is net zo gebakken lucht als elektrisch vliegen. Je hebt er gigantusch veel inputs voor nodig en energie-intensieve processen plus distributie. De oplossing om veel minder vlees te eten (bijv 25 gram per dag) samen met dieren pas veel ouder en lokaal te slachten en met lokaal aanwezig voer te voeden, is veel gunstiger want dan heb je ook nog de gezelligheid van vee en de mestopbrengst om kunstmest overbodig te maken, plus de biodiversiteit floreert er van, plus leer voor schoeisel en wol voor truien en dekens. Als je de dieren goed houdt (ruimte, aandacht, veelzijdig seizoensvoer, open lucht) zijn het wonderen van zelfredzaamheid. En dat ze doodgaan hoort er bij, net als bij ons. Zo is het spel. Hou op met oplossen.